گیاه دارویی جينكو Ginkgo Biloba

نامهای دیگر: ژینکو، جینکو بیلوبا، فسیل زنده، درخت چهل سکه، درخت پر سیاوش مویی و درخت چهل تاج

معرفی

جينكو قديمي ترين گونه درختي است. اين گياه از قدرت سازگاري فوق العاده اي، برخوردار است به طوري كه حتي در عصر يخبندان و بمب اتمي هيروشيما، بقاي خود را حفظ كرد. بعضی، قدمت وجود آن را بیش از 200 میلیون سال و بعضی منابع بیش تر از 250 و حتی 270 میلیون سال می دانند. این درخت ارتفاعی تا 37 متر و قطری تا حدود یک متر را می تواند دارا باشد. عمر درخت گاهی تا هزار سال می رسد. برگ های این درخت بسیار ظریف و زیبا و به شکل بادبزن هستند. برگ جینکو دارای رنگ سبز نسبتاً روشن بوده و همین رنگ به درخت زیبایی خاصی می دهد. این درخت دو پایه بوده، در پایه ی نر گل ها به صورت گل آذین سنبله و پایه ی ماده دارای میوه ای شبیه به گیلاس تولید می کند که ریشه ی آن در پاییز به روی درخت کامل شده و به زمین می افتد. میوه ی جینکو دارای قسمت گوشتی آب دار با بوی بد بوده و دانه ای در وسط آن است. این دانه شبیه دانه ی بادام می باشد و در بعضی از مناطق آسیا به عنوان خوراکی به فروش می رسد. به عبارتی ميوه غيرخوراكي داراي بوي تندي توليد مي كند و ميوه اين گياه حاوي تخم داخلي خوردني است. این درخت، بومی چین بوده و در ژاپن نیز گسترش دارد. کشت جینکو در سال های اخیر در مناطق مختلفی از جهان از جمله در ایران معمول گشته است. این درخت دارای رشد بسیار کند و آرامی می باشد.

هر چند كه طب گياهي چين در طول قرنهاي متمادي هم از برگ جنيكو و هم از تخم آن استفاده كرده است، ليكن تحقيقات كنوني روي عصارة جنيكوي استاندارد معطوف شده است كه از برگ آن حاصل ميشود. عصارة مذكور فوق العاده غليظ و به مراتب مؤثرتر از ساير فرآورده هاي حاصل از ساير برگها است. جینکو در چین به نام پنجه اردک گفته می شود؛ چرا که شباهت زیادی به آن دارد. این گیاه از قدیم به عنوان یکی از گیاهان با اهمیت چین محسوب می شده و برای آن آثار تقویت کننده ی قلب و ریه قایل بوده اند. در اسناد باقی مانده از طب چین قدیم این گونه استنباط می شود که پودر برگ های آن را به منظور درمان آسم به طریقه ی استنشاقی استفاده می کرده اند. در دست نوشته های سانسکریت از اثرات عصاره ی این گیاه به عنوان اکسیر طولانی کننده عمر یاد شده است.

از اثرات تایید شده ی جینکو که دارای اهمیت می باشند موارد زیر را می توان نام برد:

1- تحریک گردش خون مغزی:

نارسایی گردش خون در مغز می تواند باعث دلهره، استرس، کمی حافظه، مشکلات شنوایی و کاهش تمرکز شده که این مواد می توانند با جینکو تخفیف یافته و یا درمان شوند. مصرف عصاره ی جینکو در 70 درصد از بیماران باعث افزایش جریان خون مغزی شده است. بر اساس یک تحقیق در 112 نفر که نقصان گردش خون مغزی داشته اند و متوسط سن آن ها 5/70 سال بود، مصرف روزانه ی 120 میلی گرم عصاره ی جینکو به مدت یک سال باعث کاهش گیجی، سردرد و افزایش حافظه ی کوتاه مدت شد. حدود 40 کار کلینیکی در مورد استفاده ی 120 میلی گرم روزانه عصاره جینکو به مدت 4 تا 6 هفته صورت گرفته که همگی افزایش گردش خون مغزی را نشان دادند.

2- مصرف عصاره ی جینکو به عنوان کاهش استرس و دلهره موثر بوده است.

3- در افزایش حافظه موثر است.

4- تحریک گردش خون عمومی به خصوص در افراد مبتلا به آسم را باعث می شود.

5- خاصیت آنتی اکسیدان و محافظت از اعصاب را دارا است.

6- تاثیر درمانی مثبتی در حالات جنون (حالاتی شبیه به آلزایمر) دارد.

در تحقیقات اخیر بسیاری از دلایل اثرات بالا به اثبات رسیده است از جمله این که عصاره ی جینکو در سلول ها، بهره وری گلوکز و اکسیژن را زیاد می کند و در خنثی کردن رادیکال های آزاد نقش مهمی دارد. هم چنین از نظر بالا بردن استقامت جدار سلول ها دارای اثرات مثبت است. افزون بر این ثابت شده که میزان اسیدهای چرب اشباع نشده ی اعصاب از دیگر اعضای بدن بیش تر بوده و به همین دلیل نیز در معرض تخریب به وسیله ی رادیکال های آزاد قرار می گیرند؛ لذا علت محافظت عصبی جینکو به دلیل اثرات خنثی کننده ی رادیکال های آزاد، روشن می شود.

مهم ترین اثرات گزارش شده جینکو:

ضد تجمع پلاکت ها، ضد آلرژی، ضد آلزایمر، ضد آریتمی، ضد آرتریت، ضد آسم، ضد سرطان، ضد شکنندگی مویرگ ها، ضد تشنج، ضد افسردگی، ضد ادم (خیز)، ضد ورم، ضد جنون (ضد دیوانگی)، ضد کم خونی، ضد اکسیدان، ضد کرم، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد سرفه، کاهش دهنده ی اضطراب، قابض، بازکننده ی برونش ها، محافظ قلب، محرک گردش خون، تشنج آور، کاهش دهنده ی چربی خون، افزایش دهنده ی حافظه، محافظ اعصاب، محرک گردش خون مغزی، محافظت کننده از اثرات مضر اشعه ها، گشاد کننده ی رگ ها و جلوگیری کننده از لخته شدن خون.

اشکال موجود

فرم های مختلف دارویی این گیاه هم اکنون در داروخانه ها وجود دارند از جمله قرص جینکو گل ، قرص ممورکس، جینکوتیدی که همه محتوی ۴۰ میلی گرم عصاره خشک استاندارد شده برگ جینکو بیلوبا هستند. فرم های دارویی خارجی به نام های جینکو بیلوبا ساخت کشورهای مختلف ،کپسول rdquo; جین ساناrdquo; ( عصاره گیاه جینکو بیلوبا) ، rdquo; جینکو سانrdquo; ( مخلوط جینسینگ و جینکوبیلوبا) و age suppport و همچنین در چند ترکیب مولتی ویتامین مینرال کامل وارداتی هم امروزه عصاره جینکوبیلوبا وارد شده است که علاوه بر بر طرف کردن ضعف های عمومی و تقویت انرژی بدن ، فرد تمرکز حواس و حافظه بهتری را هم به همراه مصرف این داروها پیدا می کند.

عوارض جانبی جینکو بیلوبا

معمولاً گیاه جینکو عوارض خاصی ندارد اما امکان دارد در بعضی ها مصرف این گیاه باعث سردرد، مشکلات دستگاه گوارش (مثل اسهال، نفخ) و آلرژی شود.

موارد منع مصرف

جینکو نیز مانند هر گیاه دیگری باید با احتیاط مصرف شود. مصرف این گیاه برای افراد زیر مورد منع مصرف دارد:

* زنان باردار، شیرده

* افرادی که تحت درمان داروهای ادرار آور هستند.

* افرادی که داروهای ضد ریفلاکس معده می خورند.

* افرادی که داروهای فشار خون و آنژین مصرف می کنند.

* افرادی که داروهای ضدانعقادی مثل آسپیرین می خورند.

* افراد هموفیلی و افرادی که عمل جراحی در پیش دارند زیرا این گیاه خون را روان می کند.

* نوجوانان زیر 18 سال. این افراد قبل از مصرف باید حتماً با پزشک مشورت کنند.